Bài 12. Chu kỳ tế bào

Chu kỳ TB

Các biến đổi xảy ra trong tế bào: G₁ này đến lúc bắt đầu G₁ (hoặc G₀) tiếp theo.

Mitosis (NP) hoặc Meiosis (GP)

Sự khác nhau giữa các loại tb chủ yếu ở G1 Từ S → hết M tương đối hằng định.

Chu kỳ tế bào phôi sớm/ung thư: S $\to$ M

Các điểm kiểm soát

Điểm kiểm soát G1 (DNA tổn thương):

• Tổn thương DNA → Dừng ở R → G0 (sửa chữa DNA).
• Nếu không khắc phục → Tb đi vào Apoptosis.

Điểm kiểm soát G2 (DNA nhân đôi):

• Tổn thương nhân đôi DNA → Cản tb từ G2 vào M.

Điểm kiểm soát M (tập hợp thoi phân bào SAC)

Gian kỳ

Chiếm phần lớn thời gian của 1 CKTB.

Gồm 3 giai đoạn:

• G1: Tế bào tăng trưởng và chuẩn bị tái bản DNA.

• S: Tái bản DNA.

• G2: Chuẩn bị cho thời kỳ M.

Giai đoạn G₁

Quyết định thời gian của CKTB.

Tổng hợp mạnh các protein…… → Tb tăng trưởng.

• Đầu G1: Cyclin D + CDK4 → Phức Cyclin D/CDK4
• Cuối G1: Cyclin E + CDK2 → Phức Cyclin E/CDK2 $\Rightarrow$ Tb vượt qua điểm R → Giai đoạn S.

#### G0

* TB ngừng tăng trưởng và không phân chia (noron)
* TB tổn thương DNA
* Chỉ sửa chữa DNA
* Thất bại → Apoptosis

Giai đoạn S

Thời gian tương đối hằng định (≈ 8h) ở mọi loại tb.

• Các protein vẫn được tổng hợp: • Histon H1 + sợi DNA → Sợi chromatin. • Cyclin A + CDK2 → Phức Cyclin A/CDK2. ➔ Tái bản DNA và nhân đôi sợi nhiễm sắc.
• Sự tái bản DNA luôn khởi sự ở điểm gốc. 11 Sự tái bản DNA ở tế bào Eukaryote Không cùng lúc ở chỗ:
• Vùng dị nhiễm sắc tái bản muộn Vùng nguyên nhiễm sắc tái bản nhanh

Tế bào người nữ 46,XX có 2 NST X:

• 1 NST X tái bản ở gđ S sớm (nhanh 2,5 h)
• Còn lại tái bản ở gđ S muộn ?

Giai đoạn G₂

Là gđ ngắn (3 – 5h) chuẩn bị cho thời kỳ phân chia tb. Tb tiếp tục tổng hợp các protein cần cho thời kỳ M. Cyclin B + CDK1 → Phức Cyclin B/CDK1 → Thúc đẩy nhanh quá trình phân bào (G2 → M)

• Ngừng phiên mã các gen
• Phá hủy vỏ nhân trong M
• Giúp NST co ngắn (kỳ đầu)
• Thành lập thoi phân bào

Phân bào nguyên nhiễm (Mitosis)

Xảy ra ở các dòng tb sinh dưỡng (soma) và tb sinh dục (ở vùng sinh sản của tuyến sinh dục), gồm:

Mitosis (Phân chia nhân):

1. Kỳ đầu (Prophase)
2. Trước kỳ giữa (Promet.)
3. Kỳ giữa (Metaphase)
4. Kỳ sau (Anaphase)
5. Kỳ cuối (Telophase)

Cytokinesis (Phân chia bào tương)